Σύμφωνα με τη Συναλλακτική ανάλυση, υπάρχουν τέσσερις Στάσεις Ζωής, οι οποίες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε και τις συνθήκες τις οποίες βιώνουμε. Η συμπεριφορά μας απορρέει από το πώς βλέπουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, σε σχέση με το πώς βλέπουμε τους άλλους...
Οι Στάσεις Ζωής σχετίζονται με το συναίσθημα Είμαι ΟΚ- Δεν είμαι ΟΚ σε σχέση με το Είσαι ΟΚ- Δεν είσαι ΟΚ και διαμορφώνονται ως εξής:
Δεν είμαι ΟΚ- Είσαι ΟΚ [-,+]
Οι άνθρωποι που υιοθετούν τη στάση αυτή υποτιμούν τον εαυτό τους ενώ υπερτιμούν τους άλλους. Διακατέχονται από αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας, ανασφάλειας και συχνά νιώθουν ανίσχυροι απέναντι στους άλλους. Δεν αποδέχονται εύκολα τις θετικές ενισχύσεις, αποφεύγουν τα προβλήματα και τις ευθύνες και δυσκολεύονται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πάρουν αποφάσεις. Συχνά νιώθουν να καταπιέζονται. Τα κύρια συναισθήματα που τους χαρακτηρίζουν είναι φόβος, απογοήτευση και λύπη. Η θέση αυτή ζωής προέρχεται από την κατάσταση του Προσαρμοσμένου παιδιού.
Δεν είμαι ΟΚ- Δεν είσαι ΟΚ [-,-]
Τη στάση αυτή την υιοθετούν άτομα που διακατέχονται από αισθήματα εγκατάλειψης και παραίτησης. Δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους αλλά ούτε και τους άλλους. Βρίσκονται σε σύγχυση καθώς δεν έχουν συγκεκριμένους στόχους και σπαταλούν άσκοπα το χρόνο τους. Πολύ συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη και για το λόγο αυτό θεωρούνται αντιπαραγωγικοί.
Είμαι ΟΚ- Δεν είσαι ΟΚ [+,-]
Τα άτομα με τη στάση αυτή δέχονται τον εαυτό τους όπως είναι αλλά όχι και τους άλλους. Υπερεκτιμούν τον εαυτό τους και υποτιμούν τους άλλους. Έχουν την τάση να αποδίδουν τις ευθύνες στους άλλους και να συμπεριφέρονται επιθετικά, με τάσεις κυριαρχίας έναντι των άλλων. Στον εργασιακό χώρο αντιδρούν ανταγωνιστικά, δεν δίνουν εύκολα θετικές ενισχύσεις και επιθυμούν να φτάσουν στη κορυφή της ιεραρχίας έναντι οποιουδήποτε κόστους. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ο θυμός και η περιφρόνηση για τους άλλους.
Είμαι ΟΚ- Είσαι ΟΚ [+,+]
Τα άτομα που υιοθετούν τη στάση αυτή έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, είναι αισιόδοξα, ανταλλάσσουν ενισχύσεις, χρησιμοποιούν το χρόνο τους εποικοδομητικά και γενικώς ασχολούνται με πράγματα που θέλουν πραγματικά να κάνουν. Δέχονται τον εαυτό τους χωρίς παρερμηνείες και σέβονται τους άλλους. Στον χώρο εργασίας είναι συνεργάσιμοι, αναλαμβάνουν ευθύνες, μοιράζουν αρμοδιότητες και ακούν την άποψη των άλλων ακόμα κι αν διαφωνούν. Η συμπεριφορά τους προέρχεται από τις Καταστάσεις του Εγώ του Προστατευτικού Γονέα, του Ενήλικα και του Αυθόρμητου Παιδιού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν όλες τις στάσεις ζωής. Μπορεί να είμαστε [+,+] με το συνάδελφο, [-,+] με τον προϊστάμενο, [+,-] με το παιδί μας και [-,-] με τον απογοητευμένο οπαδό της ποδοσφαιρικής μας ομάδας. Κάποια υπαρξιακή θέση όμως τείνουν να την εμφανίζουν πιο συχνά, οπότε είναι αυτή που τους χαρακτηρίζει.
Η στάση Είμαι ΟΚ- Είσαι ΟΚ είναι η πιο ενδεδειγμένη τόσο για τον εργασιακό όσο και για τον κοινωνικό και οικογενειακό χώρο, προκειμένου να έχουμε μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία με τους υπόλοιπους. Είναι η μόνη συνειδητά επιλεγμένη θέση ζωής καθώς βασίζεται στη σκέψη, στη δοκιμή και στη δράση. Για να περάσει ένα άτομο στη θέση αυτή χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες και εμπειρίες απ'όσες είχε αρχικά στη διάθεση του όταν αποφάσισε σαν μικρό παιδί. Περιλαμβάνει ρίσκο και υπομονή. Είναι μια πραγματική στάση απέναντι στη ζωή και όχι μια απλή αντίδραση βασισμένη στα συναισθήματα. Το να αισθάνεται ένα άτομο ΟΚ με τον εαυτό του είναι πολύ σημαντικό τόσο για τον ψυχισμό του όσο και για την εξέλιξη του σε όλους τους τομείς της ζωής του.
Παρ'όλα αυτά, εάν ένα άτομο έχει ενηλικιωθεί και διατηρεί μια από τις τρεις πρώτες θέσεις (Όχι ΟΚ), προσπαθεί μέσα από την καθημερινή πρακτική να επιβεβαιώσει αυτή του την επιλογή. Για να το κάνει αυτό, παίζει τα λεγόμενα ψυχολογικά παιχνίδια...
(Η συνέχεια σε ανάρτηση που ακολουθεί...)
